SXSW 2019 | Data storytelling: de kaart en z’n verhaal

Het is 2015 als de migrantenstroom op z’n hoogtepunt is. De media schreven er veel over, maar merkten dat de lezers ‘migranten-moe’ werd. Op artikelen over dit onderwerp werd het minst geklikt om verder te lezen. Alison realiseerde zich dat de media het verhaal veelal vanuit dezelfde invalshoek vertelden: het verhaal van de massa. Dat maakt het anoniem en houdt het ver van de lezer af. Langzaamaan vormde zich een idee …

 

Wat als je het verhaal zou vertellen vanuit het perspectief van de migrant? Die vraag was de eerste in een enorme lijst van vragen! Wat ze ontdekte is dat de overtocht van Libië naar Malta zo’n 300 kilometer is, dat je daar 30 uur over doet in een goede boot. Waar vinden de vluchtelingenbootjes en de reddingsschepen elkaar? En hoe maken ze contact? Snelheid is een van de belangrijkste dingen: bootjes raken lek en lopen leeg, mensen vallen in het water, kunnen vaak niet zwemmen en verdrinken. Bedenk dat de rubberbootjes niet zeewaardig zijn. Smokkelaars geven te weinig brandstof, water en eten mee en proppen de bootjes te vol. De enige kans op redding voor deze mensen is dat de bootjes worden gespot door reddingsboten. Op ‘zicht’ want de bootjes blijven letterlijk onder de radar. En daar komen data en de kaart in beeld.

Hoe kun je dichterbij komen en begrijpen hoe het is om op volle zee te zijn met niets dan duisternis om je heen? Alison startte met het verzamelen van data. Over de wind, de hoogte van de golven, de temperatuur, tijdstip en hoe donker of licht het dan is. Maar ook: als je met een volle batterij van je mobiel op de boot stapt, hoe lang blijft je mobiel het dan doen? Hoe lang heb je bereik om te bellen of te internetten? Waar praten mensen over op de boot? Wat hoor je om je heen?

 

Al die data samen vertellen samen het verhaal van de vlucht. Het is veelal open source data die je vindt op dataportals van overheidsorganisaties, zoals je UN, Eurostat en International Office of Migration (IOM). Maar Alison is nog een stap verder gegaan door field research te doen: ze heeft zelf de route gereisd die veel vluchtelingen hebben gevolgd: vanaf Lesbos, via het vasteland van Griekenland, de Balkan tot uiteindelijk in Nederland. Onderweg heeft ze veel medewerkers van hulporganisaties, vluchtelingen en locals geïnterviewd.

Ook heeft ze vijf migranten gedurende twee jaar gevolgd. Hun verhalen zijn -anoniem- verwerkt tot twee fictieve personen waarvan je de vlucht kunt volgen. Je ontdekt waarom ze geen andere mogelijkheid meer zagen dan hun laatste geld aan een smokkelaar te geven in de hoop op een veilig en beter leven. Hoe dat eruit ziet, zie en hoor je op migrationtrail.com Het zal je opvallen dat daar geen foto of filmfragment is te vinden. Dat is een bewuste keuze. Ze wilde voorkomen dat die paar beelden de migrationtrail zouden worden. Mensen kunnen nu hun eigen beeld vormen. En belangrijker nog: ze voorkomt hiermee dat migranten te traceren zijn en daarmee kwetsbaar zijn.

Voordat Alison het verhaal vertelde over hoe het is op zo’n bootje, en wat mensen moeten doorstaan in al hun wanhoop, had ik daar nooit bij stil gestaan. Noem het laf of desinteresse: ik las de berichtgeving over de migrantenstroom met een zekere emotionele afstand. Ik was die middag behoorlijk onder de indruk van haar presentatie. Met data, kaart en podcast vertelt ze het verhaal van twee migranten waarbij ze de kijker de ruimte geeft om z’n eigen beeld te vormen. Alison Killing, bless you, a job well done!